Search This Blog

Monday, December 28, 2020

HONDAMPA PIANNA LEH HOTDAMNA

```(Luka 2:11)```


*1. Kuate hondam ding a hong piang ahia?*

_- Amite hondam ding in(Matthai 1:21)._

*2. Amite achih kuate ahi ua?*

_- Israelte ahi uh(Matthai 15:24)._

*3. Koi a kipan hotdam sawm ahia?*

_- A khelhna ua kipan(Matt. 1:21)._

*4. Israelte khelhna bang ahia?*

_- Thupiak 10 leh Mosi Dan bohsiatna ah khial uhi(Hosia 8:1)._

*5. Hong pian in hotdam ahi uhia?*

_- Hilou.

*6. Ahihleh hondampa a piangta chih hingal a, bangziak a hotdamna mulou lailai ahi ua?*

_- Kalvari Kros ah Dan leh Thupiakte a lakmang phot angaih ziak in (Ehps. 2:15)._

*7. Bangchik in hotdamna thu a pia ale?*

_- Olive tang ah apia hi.(Marka 16:13-16)_

*8. Apiak hotdamna thu bang ahia?*

_- Tanchinhoih gingta a baptisma tang hotdam ahi ding achi(Marka 16:15-16).Israelte hotdamna dia thupiak ahi._

*9. Bangchik in hotdam ahi ua?*

_- Pentecost ni'n a gingtate Hotdam ahita uh(Nasepte 2:38)._

*_Hondampa piang mahleh pentecost ni'n hotdamna a mupan uhi._*

*HUCHI AHIHLEH JENTELTE  A DING IN BANG AHI TA DIA ?*

_Aban anawn lam chiah sutzop sawm ni_

*ZINGKAL PHA*

29.12.2020


Gelhtu: Pastor Langmuansang Tombing, Bukpi

Saturday, September 19, 2020

TOUPA'N ADEIH A AHI

[Luka:19:34 Huan, amau, Toupa'n a deih a hi, a chi ua. Mark 11:3;Matt.21:3]

Ningani tarik 17.09.2020 zinglam thawh hunma deuh a khanglou kha, lupna tung a ka omlai in, Toupa Jesu vualzou a Jerusalem alut dek a nungzuiten sabengtung neite kiang a agen uh, "Toupa'n a deih a ahi", cih thu in hon deng guih a, kon gelhkhe mawk hi. A simkhate' a dia Toupa'n hon vualzawl sakleh kei adia a manphattuk a manpha thei ahi, cihna kawm in.

Kidawplemna i ci hiam, hon khel zual di ka hi uh, cia theihsakna om hetlou in nungzuite'n va la uh hihtuak hi. A neitute adi'n bel a theihlouhkal ua a khau sut a, kal bangzah hiamtak le ana suankhe manta hi zawmah ahihna uah, a gan uh suh a taimangpih diinglai man kha, cihtheih hi.

Thil sukmang  nuam hetlou ahihlai in suam a om, i van neihlai guksak a om anuam liaikei diing hi. Khatvei ka inn uh ana kiluh a, puan van hoih dawmdawm leh puannawtna leh ka backpack thak simlai ana mang a, ka cycle le ana omkei hi. A gupa kimankhe mahleh avante kimukiklou bilbel a, ana lakha mah ka hi, hilele ka guk zaw hilou ahi, hon ci a, lawh theihdan dang a om tuankei. A nuam hetkei.

Sabengtung nuta neite mi hausa lua hikhollou maithei uhi. Aziak bel kongzing a kikhih nilnel phet ahi. Mi hausa hi a, ganta haupi hile uh ganbuk leh mun kicing a koih diing ua gintak ahi. Tagah sialneih lampi ah akual, cihdan pian a a neih sunsun uh, huangsung kitup leh ganbuk kician neilou selua in lamtangpi a mi muhtheih diing a khih nimnem uh hi diing in i tuat diing.

Anoupen hong picing dia, mi haute, dukandar te vannawnna a kilawhna dia zattheihkal ngaklah tak a a ngak kinken uh ahi, i ci lai diing. Zing leh nitak a an a piakkawm a a neitu pa'n, "bawi aw khang mengmeng inla, pam a luidawng hong bang in", ci a a zutzut, a letkal a thahatkal a ngaklah mahmah hi diing a; hong let ciang in kilawhna din ka zang dia, nitha tamdeuh ka muta dia, ka khawsakna hong zangkhai zawdeuh dia, naute siamsinna di, nek le tak suktuahna di, biakinn thawhlawm di, kithoihna diing ganta vapal beek, kelnou beek baihlam zawdeuh  a leizawh kal ngaklah mahmah leh a kinepluatna hi kha diing hi.

Hicibang a khawsa mi nengnawn in a innsung ah gou le gam, innsung van leh taksap hun a sumsuah theih diing van manpha siitcing sa nei lawmlawm lou diing hi. Tua gan nutate mah a neih manpha pen leh a kingakna pen mah hi diing hi.

Toupa'n tua pen mah deih tinten hi diing dan ahi, va la dia a nungzuite sawl ahihna ah. Toupa'n bel koihkik diing, a koihkik nung a leng vualzawlna tampi a vuk diing, damtheihna, hauhna, damsawtna, innsung nuam, ta le nau hoih, khanhoih, sum leh pai tampi a vualzawlna buahkhum diing a lungtup hikha diing hi. Ahia, huai pen nungzuite hi in, gan neituten leng theiban lou, mubanlou diing uhi. Nungzuite bel, apu uh Jesu'n sawl ahihciang a, amah bangkim hihthei, thil tengteng musuak, hun paisa, hong tung ding mailam hun musuaksa, haksat gentheih a leng hunkhe diing, thubuai labuai omta leh zong vaiveng sak zou lawtham diing, ci a muangtak leh kisiamtan louhna om hetlou a a neite kiang a le gen se lou a thupiak amuhbang ua akhihna khau sut in, va kai phiauphiau pah mah hi uhi. 

Kou inn ana luh a, van khenkhat ana gutu leng, kou a pute ka hihman ua gaam lou diing, gawtlou diing, heklou a thubuai labuai bulhkhumlou diing leh ngaidam diing ka hi uh, cih theikhol a ana hih giap hi mahmah diing hi. Sawm ta mawng le ung zong, hih zou ngellou diing cih bang le thei giugiau hi khathei lai.

Mi thupai, mi neizou, huhtu di leh panpih tu di nei hile uh, Mosi Dan in Guken, cia a thupiak palsat mite nemtak in dong ningniang lou diing ua, singkhuah suangtum tawh delh in, a ngaihthei pen a kikou in, innsak innkhang leh vengsung defence committtee leh volunteer tampi mahmah tawh delh hehu diing ua, siampute mai ah thubuai giktak bawlkhum diing uhi.

Gan neitute'n bel "Bang dia phel na hi ua?" ci'n kamnem leh awnem lel mah tawh nana hou hithiat uh hi.

Mi nuainung, cimawh leh genthei panpihtu bei ahihna uh hipah masalou in  gan neitute in Toupa' deihna mucian pah in, genkawi, genphon leh ki-ngengkhai sak sese lou in a neih sunsun uh Toupa gam nasepna a zat diing in phalpah uhi. Apau zawhlouh ziak uhiam, ahuhtu di a neihlouh ziak uh hizawlou in, Toupa' deihna a theihtuppah uleh Toupa adia a kiphal ziak uh ahi hi.

Toupa'n na damsung hinkhua deih henla, hileh gennawi leh paulap nei hetlou in na pekhepah ngam diam? Toupa'n na sum neih zah thei henla (thei law mahmah hi),  piakkhiak khen di thu hong tungleh na pekhe ngam diam? Toupa'n na tate amah nna sem di'n deihleh na phal pah diam? Toupan na zi or na pasal amah nnasem di'n sam mawk taleh, bang na ci dia? Ahihke'h tua Pathian a dia na kipiakna sang a sangzaw, manhuaizaw, lauhuaizaw leh thukzaw ah sapna ngah lecin la?

Kingaihtuah zeek leh condition tuamtuam bawl in na phalpan diam?

Abraham in a ta a latdeklai in a latzawh cia a damsung hun hong paitou zel lai diing thei hetlou hi. A theihsun tuh, kithoihna lan taleh, a teknung a vuainung ta neihsun si a mangthang lel diing ahi, cihtan kia mu hi. Ahihhang in that petmah diing in a tem a liiktou hi.

I neihsa Toupan a deih a, hon laksak khitsa om theitak ahi. I ta, i pa, i nu, i pasal, i zi' hinkhua hon laksak tak bang leng omtham diing hihang. Toupa'n a deihna ahihlam phawklou a kapden, nguaiden, dahden kici ana omthei lua ahi. Ei ut mahmah thil i hihdek tamtak a lemkhalou, chance dang om nawn hetlou diing bang le i taan omtham diing. Hinkhua i deihdan tak a zat di i cihdan hitheilou tamtak leng i om diing. Huaite Toupan hon laksak a, tua i omdan pen eimah adia hoihpen leh kizenpen hon piak bang ana hikha, cih bang le omtham diing. Ahihkeh, Toupa'n hon nget zenpi i na piaklouh nilouh ziak a ei adi, i innkuan adi leh i saptuam, i nam adia phatuam hetlou puakgik paw venvon bang le i hikhathei.

Toupa'n a deih kep khak na nei zenzen hia, phal pah in aw.

Saturday, July 25, 2020

ANTANGPHAM

A tanu teilawr dek giikgeekta kisildek a awm khuhpha dia puanvet ei-ai kawm a innsung a kiveituah latlat amit-hem a en in nitak anhuan di’n a kisa panta hi. Gas tau tung a mehmal kawm in a tanu leh hun paisate ngaihtuah veel hi. Antang a khakdek a aphamkhiak, abung luisim gemgamta sung a akoihkawm in cika a ngaihtuah khak ngeilouh nidanglai a antangpham adon seklai hon ngaihtuah khe kha zenzen hi.

Nungak  picing hinaikei mahleh sontheih leh tei hunta ahihman in, antangpham dongtu khat a seh ahita hi. Amah va kipumpiak ziak hiam, a awlmawh man a va dong hilou in, Nupi Pawl in “antangpham dongtu” diing a Kimpi aseh uh ahi hi. Hiai pen kum 30 valta thu hi a; teilawr biangzau hunlai a thiltung ahi hi. Thanuam leh cihtak suaha panmun poimawhtak, antangpham dongtu sem ahihman in Kimpi tuh lungkim mahmah hi. Apu in sengzing neu, amah tawh kituak-hun litlet di a gatsak pua in Nipini zingsang sim in kum hunkuamtak ana dong hi. Nipini zingsang a mehlim meh di innkuan leh mehlim loudeuh meh di innkuan kuamah hilhlouh a atheih kia hilou in, kuate’ nu pawt-hat deuh a, kuate’ nu kamsiam deuh, kamsiamlou deuh cihteng zong thei hi. Tangval tung pante’n  a sengsunga a antangpham bung uh a guanlutlai ua a linsim peppep dante khawng uh haih teuhlou hi. Hucibang in vengsunga papi cingkam, nelhuai leh a lerdeuh teng leng theisuak dimdem hi. Amahtuh, a theihteng ban genkhiak zungzung lou in, singtang Zo-lungsim taktakpu nungak; tangval mawldeuh pawlkhat in amau ngaizawng hidia kikoihthei zoutop a kamsiam leh maitai, mahni lungsim a om-om mawk siatkhiak zungzung mi hilou hial hi.

 “I dam le zaw kum paihattak ahi,’ ci in a lawmnu Ngainu tawh nui buabua kawm in mobile in kihouthei zel uhi. A tate tungtang bang a houlim khak ciang un, tuitawi a sawltheihta, cikha dek nak uhi. Ahihhang in amau neulai bang a tuitawi  dia kuan a, phalvak a tuikang delh a kuanngai hilou a; mahni innsung apan hekkai ziahmai theih ahihtak man in a tate un tuitawi cih thei khollou uhi. Khawnvak um sil, cih bang le paihkhiatsa ngeina khat ahihlam mangngilh dekdek ta diing uhi. Hucibang zel in a neulai leh a nungaktan a amuh gige ta-ngal khaih cih bang zong khangluite’ thilhih suak pianta mawk hi. Cikei ve, lui a puansawp kawm a kisil dia Kiginni ciang a lawmte tawh kuan nainai cihte bang zong, khanglui vai suakta mawk hi. Ahihhang in antangpham kici bel om a, omtou zellai di’n gintakhuai hi. Himahleh Nipini zingsang teng a antangpham dong a sengzing khat tawh kuankhiak kumkhua pen omtou zellai diing adiam, cih genhakpi khat suak mawk hi.

 Antangpham dongtu in khalawh i ci hiam, ahihke’h thaman kici neilou himhim hi. Lawh piak diing ahihlam theihlouhman hiam, lawh ngiat di ahihlam theihlouhman hilou hi. Baihlam lua a, lawh ngiat sese ngailou ahihman zong hituanlou hi. Lawhpiak dia antangpham dong dia nungakte seh hita zenzen le uh thangpai kisa a antangpham donglou dia ki-haksial ngam khawvel ah nungak tampi om diing uhi. Lamdang hi. Antangpham don pen Pasian gam nnasepna a dia mun poimawh khat, i gen louh a mang kicite hi diing hi. Tuciang a lawhnei a Pasian gam nasemte’ sepdan tawh a kibatlouhna hikha diing. Akoi abng hitaleh, maban ah leng kuaman lawhnei a antangpham don kici ngeina in zang ngeingeilou diing uhi, cih bel gen ngam hang. Hangsan khengval kicikei ni. Nungakte’ ginna kiptak, leitung ah lawmman/kipahman sang keimah le’ng, van ah lawmman sang ding hi ing, cih lungsim a koihkawm a lawhbei a Pasian gam nasepna kibulphuhna himawk hi.

A tuahphat ni in nupi fel leh papi pilvang khenkhat in kawlkai em hiam vaimim em khawng nana hawmthei uhi. Vuahzu daikai nuai a kuankhiak hun bang omsam hi. Gensiam a phuaksiam hileh la lungkhoih pipi piangthei diing a; halhthakna ngahna khop sermon picing piankhiak thamna theih thiltuah hi veve hi. Ani a hun ana ciamteh kha hileh kuate hiam kongtual a akpi hang in ana bawhdek soisoi a alauh mahmah laikhawng hiai tangthu ah tuangkha thei diing hi. Thamlou in, khawlai a bawngtal kiphasak, mi lampi awn ut-hetlou, i hawlcia lah hon laudeklou mi khawng en gegu a tuahhun khawng in taisia leh nungkik sawm ngeilou himhim hi. Huaihun in tulai a i gensiam bang a anung azuihpa’ sepaih muanhuai ahihlam amah-leh-amah kiphawk khollou hial diing hi. Kiphawk hitamahleh zong, pulpit a testimony leh sharing neia ding ngam di vual hi naisailou hi. Phalbi zingkal leh khawsiat ni zingkal in khaw-ul kai kholkei mahleh, nipi suuklai khawng a zaw khaw-ul kai niuniau sam kha diing hi. Ahihhang in nungak khutsiam leh tei khat ahihman in amah adi khop leh cihsim diakdeuh tangvalte’ adia pakzem romol khuithei mahmah ahihdan nui al-al kawm in genlua hi.

Ciimnuai-Geltui khua ah antangpham, kici thumal zak leh zat hilou himhim kha diing hi. Seng a puak buhhum phama, lamsak lamkhang ah a zu a va an diing a thehthang bel theikha maithei uhi. Ahihhang in tuabangte pen a neizou tawpkhawkte leh mi hausate, a tong zoute kia in hihngam uhi, kici hi. Hiai antangpham thumal pen pupa khang apan nana hikholkei mahleh khang hong omtou zel dite adia i nutsiah diing uh thumal hoihtak leh amanthat di deihhuailou, phetlou a keptouhzel diing ngeina hoih hong hita diing hi.

Nupi meisa tawngte’n anhuan dekciang a nangmah itna leh nangmah adiing a hihtheihsun antang hon pham khiatte uh, cia latna neitu upa in awzam ngeii-ngeii zen a phui hon sam ciang in adongtu, apetu leh zatute aa ding in ngaihnuam mahmah hi. Nidang in nektheih hiam banghiam khat i nekdek ciang in a themneng khat paikhia in kausiah kici hi. Kausiah I cihpen dawi leh kau, hon engthei leh hon bawlse theite’n hon tuhlouhna diing ua kisiah ahihi. Hiai antangpham pen bel hon petupa tunga kipahna ziak a piakkik bang, genthei zawdeuh, neilou zawdeuhte aadiing bang leh mahni kiphal himhim ziak a siah hi a; dawi-le-kau tawh kisai zenzenlou hi. Tua ahihman in a lantu in, “hong kipatna antang bungte, phailelte vuk dim semsem inla, a tamsemsem kon piakkhawm theihna diing ua lampi hongtu hon hisak in,” cih behlap hi. Tua ahihman in a a tangkhate, a petute, a dongkhawmtute leh a lantu adia kipahhuai kia ahihlouh banah, a petu, piakkik a ompa aa diing in gim namtui mahmah diing hi.

Kimpi’n antangpham a don pattung a a donkhawmte bilkuang, pawnbuh, buhman, galbuh, tuivai buh cihte hi ngeingei diing hi. Buh paldeuh, geideuh cihte leng tunkhawm kha diing hi. Tulai a Niangniang te, Muangmuang te, Kimkim te, Esther te, Lucy te, Caroline te, Mary te khawng in a donkhawmte uh bel, Superfine te, Andhra te, Dubar te, Basmati te, Meiteicheng te, KD te, Moirangphou te hi diing hi. Khang kikhek hi. Khang in hon pel zungzung hita. Ahi, hun hong paizek diing a, antangpham kici a dongtu omlou a biak-inn a dakbawm a pek dikdek a inn-nupite’n a tawikhawm hun uh hong tung diing hi. Tung lellel hi, Khang kikhek hita hi. Ahi, dakbawm paisan a mobile tungtawn a saptuam pang (account) sunga thun geihgeih hun hong tung lai diing hi. Hun nanunglam ah.

Nunluiteng leh maban diing hisaap a nasataka alungsim a vakkual laitak in cooker hong phiit a, a kiguih nalam in akiang a antangpham bung maipuk dektak.

Kimu khaleh a kisuanglah awm, amahkia akinuihsan veva laitak.

(Ana sim himhim ve uale, tulai antang bang le alutdiak tawh, 2018 lai a gelhsa himahleh koimah kitakkhe nailou, zutmam thak zek , kon phoukhe di.

Pau kulmut, hun paisa, hun hong tung diing, min kiphuahdan, mihing mizia leh bangbang hiam telkha thei dia ka gelh, ka cih zaw hi a, a telkha na diam ah!)

Sunday, July 5, 2020

Muizawl & Mui-ai

Ai & Zawl kici thumalte sual masak ngai didan abang.

Ai
1. Sing & sa hing nawnlou lah keugaw nailou deuhte ai, kici.
2. Ai = haici lak a khat ai a engte ai-eng, adumte aidum, gia neite aigia?
3. Ai = luidung suangnuai leh dawplak ganhing khat

4. Vaang, dau, vualzawlna vangphatna, hamphatna hon tunthei muhtheih leh muhtheihlouh a leng omthei thil, ai kici.

5. Sa leh gal mat neihciang a alopna pawi kibawlte pen ai kici hi. Samat lopna pen sa-ai, galmat lopna gal-ai hipah. Gul leh tang lawmlawm zaw ai veih.

6.Aithanglou kici, loupa gim namse tak mai, ngathang gimnam, aisa (no.3 a ai kigen) thang gimnam ahihman a aithang gimnam loupa a lamtom a aithanglou kici mai ahi awm.

7. Ai? = ahi? Cih lamtom ahi. Na bang a'i?

8. Ai (a lamkhatdan, aaih)= i (sappau a no) cihna ahi. Mizo lamte'n hahzat uh.

Zawl:
1. (a) Lawmta kithuahthei, kingai leh ki-it mahmah mi nih 'zawl' kici.
Hiai apan zawlthu, zawlla, zawlkal, zawlsai, zawlpham etc etc.

(b) Mi 2 min kibang geih neite.

2. (a) Tangval khat leh nungak khat (pasal khat leh numei khat) kidawpna leh alanglam tuak a innkuanpihte thukimna omlou in amaugel kiteng/kiten sawm in innkuanpihte thangpaih di lauhna ziak in theihlouhna mun ah va tai le uh, zawltai kici hi.

(b) Mi'n kitenna om nailou in naupai hiam ta nei taleh (genlouh heih ahithou na a i gen sukmai eita ve)

3. Dung leh vai nei thilpum/bem te zawl kici. Aktui a bem na a, zawl ahi. Football zawl na mungei hia?

4. Thil khat doukipna dia anuai a a vailam/adunglam a kikham thilte a zawl kici.

5. Mun kidawh. Tangtung a munzang khawlang leh kidawh.

6. Zawlnei. A tung a 1(a) a kigen mi nih kithuahthei mahmahte lak a khatpen zawlnei ahimai. Himahleh, zatdan pangngai ah, muhtheihlouh Pathian tawh kilawmtakna nei mihingpen zawlnei i ci hi. Gendan dang ah, Kamsang cih bang in leng sap ahi uh.

7. I deihna mun a koih diing, i deihdan sem diing in thil, ganhing leh mihing i zawl.
(a). Vuahtui a mawk luan manthat louhna di'n i zawl a, tinpi ah i kailutsak.
(b). Sial leh bawng/ganta anou kiluakthakte or i leithakten hon meltheih ua, hon ngaihtheihna di un a duhlam uh ci leh ante pia in i zawl hi.

(c). Mihing (nungak leh tangval deuh biik) te'n hon ngaihtheihna diing un kamsiam, duh-leh-deih, utlam veilam zang in i ki-zawl uh.

8. Zawlzong = ganhing ci khat ahi.

Mui-zawl = a kamsiam ziak uhiam, a pilziak uhiam, mitvak or siamna tuamtuam neih himhim man a mehmui, mehlim, anlim, tuilim zawlthei, lalut siam, zongsiam, musiamte, ngahsiam te muizawl, i ci deuh dia, huan ah, vaangnei, daunei, leh thil hoih, thil manpha himhim in a zotdeuh, sa leh nga manthei deuh himhim pawlte ei a huciloute'n mui-ai (nei) i cideuh uh abang.

Adang gen beh diing tamtak om mahleh hiai zah i sut dia, adikvek a hoih bukim cilou hial i hi. I theihtan kupna ahih thawh.